Είδαμε τη Ράνια Σχίζα στον μονόλογο Η μάνα αυτουνού… Έλλη Ζάχου Ταχτσή της Κικής Μαυρίδου στο θέατρο Εν Αθήναις, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Λάσκαρη.
Είναι δύσκολο να γράψει κανείς οτιδήποτε για μία παράσταση που, από τα πρώτα δευτερόλεπτα, σε έχει συνεπάρει. Που σε κάνει να κοιτάξεις πίσω στο παρελθόν μίας χώρας, στο παρελθόν των ανθρώπων που βασανίστηκαν εκούσια και ακούσια λόγω μίας σκληρότητας, που δυστυχώς αποτελούσε ένα «είδος κανονικότητας» της εποχής τους. Μία παράσταση που φτάνει στον πυρήνα βιωμάτων, υπαίτια διαμόρφωσης ατομικών και συλλογικών «συνειδήσεων». Δεν μπορούμε λοιπόν παρά να ξεκινήσουμε από τους συντελεστές, που προετοίμασαν και εξασφάλισαν τις συνθήκες για να αναδειχτεί σε θεατρικό χώρο και χρόνο κάτι μεγαλύτερο από μία «καλή ερμηνεία».
Στο Εν Αθήναις γινόμαστε μάρτυρες μίας μετουσίωσης που επιτελείται επί σκηνής. Μαρτυρίες ζωής, γεγονότα, ιστορία, μνήμες μεταβολίζονται από την Κική Μαυρίδου σε ένα θεατρικό κείμενο, το οποίο οδηγεί γραμμικά αλλά και επάλληλα τον χαρακτήρα να κατακτήσει τη συνειδητότητά του, να υπερασπιστεί τον εαυτό του και να απολογηθεί. Το κείμενο κινείται στο παρελθόν της αφήγησης και στο παρόν κάθε ανθρώπινης ζωής, που επιδιώκει να αποφύγει κακοτοπιές του παρελθόντος. Προσπαθώντας να ξεπεράσει αντιστάσεις κάνει κύκλους και τελικά δεν μπορεί να αποφύγει νέα προβλήματα. Το κείμενο αγκαλιάζει η μουσική σύνθεση του Μάνου Αντωνιάδη, αισθάνεται κανείς ότι οι λέξεις χορεύουν μαζί με το κείμενο. Πρόκειται για έναν εναγκαλισμό που απελευθερώνει τις εντάσεις του κειμένου και εκτονώνει τη διάχυτη συγκινησιακή φόρτιση.
Ο σκηνοθέτης Βαγγέλης Λάσκαρης επιλέγει να τοποθετήσει την ηθοποιό να αφηγείται τα βιώματά της καθισμένη σε ένα μπαούλο, περιτριγυρισμένο από λάμπες, ντυμένη απλά με ένα φόρεμα-ρόμπα και ένα σάλι. Ένα υλικό τοπίο που έχει επιμεληθεί πολύ εύστοχα ο Γιώργος Λιντζέρης και που χωρίς αυτό, θα χάνονταν ουσιαστικά στοιχεία της προσωπικότητας της ηρωίδας. Τίποτα από αυτά τα στοιχεία δεν είναι τυχαία ούτε αμήχανα. Επιπλέον οι φωτισμοί του Βαγγέλη Μούντριχα δεν παίζουν απλά με τις σκιές, τις αντιθέσεις έντασης, την απόκρυψη και την αποκάλυψη, φωτίζουν την προσωπικότητα της Έλλης Ζάχου Ταχτσή αλλά και τα σκοτάδια της.
Χωρίς τα παραπάνω στοιχεία δεν θα υπήρχε το εφαλτήριο για να ξεκινήσει ο μονόλογος, δεν θα υπήρχε η βάση για να γίνουμε μάρτυρες μίας από τις πιο συγκλονιστικές ερμηνείες που έχουν επιτευχθεί σε θεατρικό σανίδι.
Για τον θεατή όλα στο έργο ξεκινούν και τελειώνουν με τη Ράνια Σχίζα. Την Έλλη. Καθόλη τη διάρκεια της παράστασης δεν κουνιέται από τη θέση της, αλλά όλο της το σώμα μιλάει. Τα χέρια της πλάθουν τη μοίρα των παιδιών της, οι κινήσεις του προσώπου της είναι το όχημα για να μετατοπιστεί στον χωρόχρονο, στο παρελθόν, στο παρόν της και σε εκείνο το μέλλον που δεν πρόφτασε να πραγματωθεί.
Την Έλλη, μία γυναίκα που απολογείται, μετανιώνει ως μητέρα αλλά όχι ως γυναίκα. Γι’ αυτό και παραμένει σκληρή. Και αυτή τη λεπτομέρεια μόνο μία ηθοποιός κλάσης θα μπορούσε να αναδείξει. Η Ράνια Σχίζα κερδίζει όχι γιατί τα δίνει όλα, όχι γιατί δεν αφήνει ανεκμετάλλευτο τίποτα. Κερδίζει, γιατί ζει μαζί με την Έλλη, την αγαπάει στα κομμάτια που αγαπά στον εαυτό της και τη μισεί στα κομμάτια που μισεί στον εαυτό της. Είναι κάτι που δεν το καταλαβαίνεις απλά, σε διαπερνά. Η Ράνια Σχίζα χαρίζει στους θεατές το πιο σπάνιο δώρο, μετουσιώνοντας το έργο σε εμπειρία μυσταγωγική. Και μας οδηγεί «εκεί» που πραγματικά βρίσκεται η ουσία του δρώμενου, «εκεί» όπου μπορούμε να αγγίξουμε ένα κομμάτι αλήθειας από όλες εκείνες τις ζωές που χάθηκαν πια αλλά θα μας στοιχειώνουν για πάντα. Και για εμάς τότε το «εκεί» ονομάζεται Θέατρο.
Κριτική Theater Posts – Φραντζέσκα Παπανίκα, Ελένη Χριστοδουλάκη
Παραστάσεις: κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 17:45, έως 13 Απριλίου (Κυριακή των Βαΐων)
Θέατρο Έν Άθήναις: Ιάκχου 19, Γκάζι
Προπώληση www.more.com